Sağlık bilgilerinin bir psikoterapist veya hekimle görüşmeyi sadece destekleyebileceğini ama asla ikame edemeyeceğini lütfen unutmayın!

Somatoform bozukluklar nedir?

„Somatoform bozukluklar“ kavramı, çeşitli ruhsal hastalıklardan oluşan bir grubu ifade eder. Belirleyici özelliklerinden biri, belirsiz bedensel rahatsızlıklardır.

„Belirsiz“ kelimesi, muayeneye sonucu mevcut rahatsızlığı izah edebilecek herhangi bir bedensel nedene rastlanılmamış olmasını ifade ediyor. Çeşitli uzuvlarda (örneğin sırt, karın, baş veya eklemler) ağrıların yanısıra baş dönmesi, mide bulantısı, karın şişkinliği veya kalp rahatsızlığı ve solunum güçlüğü görülebilir.

Çoğu kişinin zaman zaman belirsiz bedensel rahatsızlıkları olur. Eğer bu rahatsızlıklar uzun süredir devam ediyorsa, bariz acı veriyor ve sözkonusu kişinin günlük yaşantısını oldukça olumsuz etkiliyorsa, o zaman bir somatoform bozukluktan sözedilebilir.

Somatoform bozukluklar ne sıklıkta görülür?

Somatoform bozukluklar, depresyon ve korku bozuklukları beraber Almanya'da en sık görülen ruhsal hastalıklardandır. Yaklaşık olarak her 100 kişiden 12'si hayatında en az bir kez somatoform bozukluk yaşamıştır. Kadınlarda erkeklerin iki katı kadar rastlanır.

Hastalığın farklı şekil veya seyirleri var mı?

Somatoform bozukluklar farklı şekillerde kendini gösterebilir. Buna göre bazı hastalar birbirinden farklı çok sayıda belirsiz bedensel rahatsızlıktan muzdariptir. Bu hastalar örnek olarak ağrılardan, hazımsızlıktan (örneğin ishal) ve kalp/dolaşım rahatsızlıklarından (örneğin kalp çarpıntısı) şikayet ederler. Bu rahatsızlıklar çoğunlukla uzun yıllar sürer. Burada bir somatizasyon bozukluğusözkonusudur.

Bundan farklı olarak ağrı bozukluğunda ise, vücudun belli bir bölgesinde şiddetli ve sık sık aralıksız seyreden ağrılar görülür. Bu rahatsızlık türünde çoğu kez ilk aşamada bedensel bir neden tespit edilmiştir (örneğin bel fıtığı). Ancak sözkonusu bedensel neden ortadan kaldırıldıktan sonra bile (örneğin ameliyat yoluyla) ağrıların devam ettiği görülür.

Hipokondriyak bozuklukta hastalar, ağır bir hastalığa yakalanmış olma korkusundan muzdariptirler (örneğin kanser). Mevcut bedensel rahatsızlıklar, ilgili hastalığın belirtileriymiş gibi yorumlanır. Korkulan hastalığın bulunmadığını gösteren muayene sonuçları, hastanın korkularını sadece kısa süreliğine hafifletir.

Somatoform bozukluklar nasıl meydana gelir?

Bir somatoform bozukluğun oluşumu, birden fazla nedeni olan karmaşık bir süreçtir. Burada daha çok uzun yıllardır etki eden çeşitli faktörlerin etkileşimi sözkonusudur.

Somatoform bozukluklarda „normal vücut işlemleri“ daha şiddetli algılanır ve bedensel bir hastalığın belirtisi olarak görülür. Çoğunlukla kişiye göre değişen bir tetikleyici sözkonusudur (örneğin stres, hayat içindeki sıkıntı verici durumlar) ve bunlar normal bir bedensel tepkiye sebep olur. Kalp daha hızlı atmaya başlar, insan gerilir veya sinirsel mide ağrıları çeker. Bu durumda bazıları kendine „Bu ne anlama geliyor? Bende hangi hastalık var?“ sorusunu sormaya başlar. Sonuç olarak, insan rahatsızlıklarına dikkatini ne kadar yoğunlaştırırsa, rahatsızlıkların şiddeti o kadar artar.

Bu tür rahatsızlıkları olan kişiler, bu rahatsızlıkların nedenini bulabilmek için genelde tekrar tekrar hekimlere başvururlar. Ancak herhangi bir bedensel rahatsızlığın bulunmadığını gösteren pozitif sonuç bile hastaları sakinleştirmez. „Doktorlar tekrar tekrar benimle ilgilendiklerine göre mutlaka birşeyler yolunda değil“ diyerek daha çok tahminlerinde yanılmadıkları sonucunu çıkarırlar.

Öte yandan çoğu insan kendine dikkat etmeye eğilim gösterir. Ağrıları hafifletmek için bedensel faaliyetlerden sakınırlar. Bu sakınma davranışı kısa vadede işe yarasa da, uzun vadede bedensel durumun daha da kötüleşmesine ve böylelikle başka duyu bozukluklarına sebep olur.

Bu döngü yüzünden rahatsızlıklar yıllar geçtikçe daha da kötüleşebilir ve hastanın yaşamını oldukça olumsuz etkileyebilir.

Sonuç olarak bazı insanlarda somatoform rahatsızlık oluşmasının sebebi halen büyük ölçüde açıklığa kavuşmamıştır. Bu meyanda genetik yapının ve çocuklukta yaşanan travmatik tecrübelerin riski artırdığına dair işaretler var.

Önlemek için neler yapılabilir?

Bedensel rahatsızlıklar başgöstermeye başladığında, aile hekimiyle birlikte bedensel nedenlerin yanısıra ruhsal nedenlerin de zamanında dikkate alınması ve „Şu sıralar hayatımda rahatsızlıklarımın sebebi olabilecek bir sıkıntı var mı?“ sorusunun sorulması tavsiye edilmektedir.

Öncelikle tüm olası bedensel hastalıkları eleme isteği, hiçbir zaman hedefe ulaşamama tehlikesi taşır. Ayrıca bazı araştırmalar, bazı müdahalelerin bizzat yeni rahatsızlıklara sebep olabileceğini gösteriyor.

Bir kişide somatoform bozukluk olup olmadığı nasıl anlaşılır?

Bedensel rahatsızlıklarda aile hekimi ilk danışılacak kişidir. Aile hekimi öncelikle hastayı esaslıca muayene eder veya mevcut bulguları masaya yatırır. Eğer rahatsızlıkların sebebini açıklayabilecek bir bedensel hastalık tespit edilemezse, bir uzman hekim (psikosomatik tıp veya psikiyatri alanında) veya psikoterapistle bir tanısal görüşme yapılması anlamlı olur. Bu görüşmelerde hastadan rahatsızlıkları ve yaşantısındaki güncel durum hakkında ayrıntılı bilgi vermesi istenir. Belirsiz bedensel rahatsızlıklar sık sık diğer ruhsal hastalıkların (örneğin korku hastalıkları, depresyonlar) belirtileri olarak ortaya çıkar. Bu yüzden rahatsızlıkların başka bir ruhsal hastalığa işaret edip etmediği de netleştirilir.

Somatoform bozukluklar nasıl tedavi edilir?

Bilimsel araştırmalar, psikoterapinin somatoform bozukluklarda etkili olduğunu gösteriyor. Psikoterapi, hastanın bedensel rahatsızlıklarıyla nasıl başa çıkabileceğini ve günlük işlerinin üstesinden nasıl gelebileceğini öğrenmesine yardımcı olur.

Terapideki unsurlar şunlar olabilir:

  • rahatsızlıklara rağmen bedeni yavaşça yeniden zorlamak
  • bedensel işlemleri bizzat değiştirmek, örneğin rahatlama hareketleri veya nefes alma teknikleri gibi.


İlaçlar da (psikofarmaka) belirli şartlar altında yardımcı olabilir. İlaç kullanılıp kullanılmayacağı veya hangi ilacın kullanılacağı, hekim ile hasta arasında kararlaştırılır.

Hafif rahatsızlıkları olan hastaların tedavisi ilk aşamada aile hekimi tarafından rahatlıkla yürütülebilir. „Psikosomatik temel bakım“ ek kalifikasyonuna sahip aile hekimleri, bu konularda özellikle deneyimlidir. Eğer aile hekiminin tedavisi tek başına yeterli gelmezse, örneğin psikosomatik tıp ve psikoterapi alanındaki uzman hekimler , başvurulması gereken doğru kişilerdir.

Hamburg'da hem ayakta değerlendirme hem de yataklı tedavi yapılabilen iki psikosomatik klinik bulunmaktadır. Birincisi, polikliniği Hamburg-Eppendorf Üniversite Hastanesi'nde (Universitätsklinikum Hamburg-Eppendorf) ve yataklı tedavi bölümü ise Hamburg Eilbek Schön Kliniği'nde (Schön Klinik Hamburg Eilbek) bulunan Psikosomatik Tıp ve Psikoterapi Üniversite Kliniği. İkincisi ise Hamburg-Rissen'deki Asklepios Westklinikum bünyesindeki Psikosomatik Tıp bölümü.

Hamburg ve çevresinde bulunan psikosomatik tıp ve psikoterapi alanında faaliyet gösteren kliniklerin tam listesini Hamburg Terapi Rehberi (Almanca) 'nin 141. sayfasından itibaren bulabilirsiniz.

Hastanın arkadaş veya yakınları neler yapabilir?

Belirsiz bedensel rahatsızlıkları olan insanlar çoğunlukla belli bir şüpheyle karşılanır. Bu insanlar rahatsızlıklarını aktardıklarında çoğunlukla kuruntu yapmakla itham edilirler. Bu da ayrıca bir hayal kırıklığı ve huzursuzluğa neden olur.

Hasta yakınları ve arkadaşlarının hastalığın varlığını kabul etmeleri ve sözkonusu kişinin yanında olmaları bu yüzden önemlidir. Ancak hastayı tamamen koruma altına almak, hastanın tüm görev ve bedensel yükümlülüklerini üstlenmek, hastalığın gidişatını olumsuz etkileyebilir. Bu yüzden, hasta yakınlarının zaman zaman terapi tedavilerine dahil edilmeleri ve hastalık belirtileri hakkında iyi bilgi edinmeleri tavsiye edilir.

Bir arkadaşım kanserden öldüğünde ben 30 yaşındaydım. İşte ilk defa o zaman hayatta yönümü kaybettim ve kendimi kökünden koparılmış gibi hissettim.

Marietta B., somatoform bozukluk mağduru

Her 100 kişiden 12'si hayatı

süresince bir somatoform bozukluk yaşar.

Sind Sie gefährdet?

Selbsttest

Yararlı bilgiler (Almanca):

Rauh, E. & Rief, W. (2006). Ratgeber somatoforme Beschwerden und Krankheitsängste. Informationen für Betroffene und Angehörige. Göttingen: Hogrefe.

Matzat, J., Jäniche, H. & Hausteiner-Wiehle, C. (2012). Patientenleitlinie „Nicht-spezifische, funktionelle und somatoforme Körperbeschwerden“. Verfügbar unter www.awmf.org/leitlinien/detail/ll/051-001.html.

Strong partners
Cookies make it easier for us to provide you with our services. With the usage of our services you permit us to use cookies.